علل آسيب هاي ناشی از بیش‌کاری (Overuse)/ قسمت سوم

آسیب‌های استخوانی (شكستگی‌ها)

سطح استخوان‌ها از لایه ضخیم بافت هم‌بندی فیبرو بنام پریوست پوشیده شده است. ترومای مستقیم به آن منجر به خونریزی در زیر آن می‌شود كه خود درد بسیاری را به همراه دارد. در نقاطی كه عضلات، تاندون‌ها و لیگامان‌ها به استخوان می‌چسبند پریوست به استخوان زیر خود به طور محكمی اتصال یافته است. رشد طولی استخوان‌ها توسط صفحه‌ رشد (فیز) ‌انجام می‌شود. ١۵ درصد از تمام شكستگی‌های حاد كودكان در صفحه رشد اتفاق می‌افتد.
آپوفیزها مستعد آسیب‌های overuse در زمان جهش رشدی در حوالی بلوغ هستند؛ در این مرحله قدرت عضلانی به طور واضح افزایش یافته و این در حالی است كه اگر فرد بار تمرینی خود را زیاد کند، آپوفیزها مستعد آسیب می‌باشند. نظیر بیماری ازگود – اشلاتر ( Osgood-Schlatter ) كه در آن توبركل تیبیا آسیب می‌بیند و یا بیماری Sever كه در آن آپوفیز كالكانئوس درگیر می‌شود.

تطابق استخوان به تمرین
تمرینات فیزیكی منجر به افزایش تراكم استخوانی می‌شود، ولی باید به خاطر داشت این افزایش برای هر كدام از استخوان‌ها اختصاصی بوده و تمام فعالیت‌های فیزیكی نمی‌توانند توده استخوانی را افزایش دهند. هنگامی كه حجم بار وارده بر استخوان از میزان باری كه به طور طبیعی بر استخوان وارد می‌شود فزونی یابد، دفرمیته ایجاد شده، از طریق استئوسیت‌ها منجر به پیامی جهت افزایش تولید استخوان می‌شود. بنابراین فعالیت‌هایی كه منجر به تولید دفرمیته بیشتر می‌شوند، نظیر پریدن و فرودآمدن منجر به افزایش تولید استخوان می‌گردند؛ لذا ورزش‌های توان و پرشی نظیر وزنه¬برداری،‌ ژیمناستیك،‌ والیبال، اسكواش و دویدن منجر به تراكم استخوان بیشتری می‌شوند و ورز‌ش‌هایی نظیر دوچرخه سواری و شنا، تراكم استخوان را زیاد افزایش نمی‌دهند.
تطابق استخوانی به ورزش در حین مراحل رشد بیشتر می‌شود، اما حتی در خانم‌ها بعد از سنین یائسگی نیز تمرینات قدرتی شدید، كاهش توده استخوانی را متوقف كرده و حتی مقداری این روند را معكوس می‌نماید.

شكستگی‌های overuse استخوانی
اگر سطح تمرینات به خوبی ثبت شود، قبل از این كه علایم بیماری آغاز شود، متوجه تغییرات واضحی در برنامه تمرینی ورزشكار در هفته‌‌های اخیر می‌شویم و ممكن است تركیبی از فاكتورهای زیر در ایجاد استرس استخوانی دخیل باشد:
● اشكال در برنامه تمرینی (حجم زیاد، دفعات مكرر، سرعت زیاد و استراحت كم)
● خستگی عضلانی (كه ممكن است باعث كاهش خاصیت ضربه‌پذیری پاها در حین دویدن بشود)
● اختلال راستا در اندامهای تحتانی
● اشكال در سطوح ورزشی
● اختلال در وسایل ورزشی (به خصوص كفش وزشكار)
● اختلالات قاعدگی و تغذیه‌ای
در مراحل اولیه با افزایش بار استخوانی میكروتروما منجر به اختلال گردش خون و افزایش بازسازی (Remodeling) می‌شود. در این مرحله علامت بالینی مشخصی وجود ندارد، ‌تظاهرات رادیوگرافی دیده نمی‌شود، ولی در MRI ادم مغز استخوان و درسینتی‌گرافی تكنیسیوم افزایش جذب دیده می‌شود.
اگر این افزایش بار ادامه یابد، درد مختصر (گاهی اوقات بعد از جلسه تمرینی) آغاز می‌شود. هنگامی كه تروماها افزایش یابد علایم بالینی در حین تمرین زودتر و زودتر اتفاق می‌افتد ( این حالت كاملاً بر عكس آسیب‌های ‌overuse بافت نرم نظیر تاندینوپاتی است كه معمولاً درد در ابتدا آغاز شده و به تدریج با گرم شدن از بین می‌رود ). با ادامه تمرین میزان درد افزایش یافته و درد بعد از جلسه تمرینی ادامه می‌یابد و حتی با فعالیت‌های دیگر نظیر پیاده روی عادی نیز ایجاد می‌شود.
در فار Stress reaction MRI و اسكن استخوانی مثبت است. در رادیوگرافی تغییرات واضحی به جز یك واكنش پریوستی مختصر دیده نمی‌شود.

شكستگی كامل
هنگامی كه استخوان كاملاً در مقابل نیروهای وارده خسته شود، شكستگی كامل اتفاق افتاده و در این مرحله تظاهرات رادیولوژیك تشخیصی می‌باشد.
همان¬طور كه در بالا توضیح داده شد شكستگی تنشی استخوانی یك طیف گسترده از یك Remodeling طبیعی تا Remodeling تسریع یافته، stress reaction و شكستگی تنشی كامل می‌باشد و هر چه زودتر این طیف تشخیص داده شود، مدت درمان كوتاه¬تر می‌شود.

دکتر علی مظاهری نژاد
متخصص پزشکی ورزشی
هیأت پزشکی ورزشی استان تهران

تاريخ  ارسال:چهارشنبه 3 آبان 1391 - 09:32

کد:10009-1403