تاریخچه دوپینگ و فعالیت های ضد دوپینگ

استفاده از مواد خارجی برای افزایش کارآیی ورزشی قدمتی معادل عمر خود ورزش‌های رقابتی دارد.. نخستین مورد ثبت شده سوء مصرف مواد در قرن سوم پیش از میلاد در بازی‌های المپیک باستانی ذکر شده است. نخستین مورد مرگ ناشی از سوءمصرف مواد در سال 1886 ثبت شده ، زمانی که دوچرخه‌سواری به‌نام لینتون در اثر مصرف مفرط ماده تری‌متیل درگذشت.
تستوسترون، هورمون اصلی مردانه، نخست در سال 1935 ساخته شد و در دهه 1940 ورزشکاران مصرف استروئیدهای آنابولیک برای افزایش توده عضلانی را آغاز کردند. در سراسر دهه‌های 1950 و 1960، آمفتامین‌ها و استروئیدهای آنابولیک به نحو وسیعی در ورزش‌ها استفاده می‌شدند.
مرگ ینسن دوچرخه‌سوار دانمارکی در حین رقابت در بازی‌های المپیک 1960 رم (در اثر سوءمصرف آمفتامین) فشار بر دست‌اندرکاران ورزش جهان را افزون نمود تا تست‌های دارویی معرفی شوند. در سال 1967، مشاهده مرگ تامی سیمپسون دوچرخه‌سوار تور دور فرانسه از تلویزیون و تبعات اجتماعی آن، کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) را بر آن داشت تا با تشکیل کمیسیون پزشکی خود اولین لیست مواد غیرمجاز را ارایه کند. تست‌های دارویی نخستین بار در بازی‌های المپیک زمستانی گرنوبل و سپس المپیک مکزیکو در سال 1968 آغاز شدند.
در سال 1988، پس از مثبت شدن تست بن جانسون دونده سرعت کانادایی از لحاظ وجود یک استروئید آنابولیک خوراکی، مدال طلای وی بازپس گرفته شد. در سال 1998 تعداد زیادی از مواد طبی غیرمجاز در بازرسی پلیس به هنگام تور دوچرخه‌سواری دور فرانسه بدست آمد. این رسوایی بزرگ باعث ارزیابی مجدد نقش سازمان‌های دست‌اندرکار در امور ضددوپینگ شد و ضرورت ایجاد یک آژانس بین‌المللی مستقل مشخص گردید تا بتواند استانداردهای یکسانی را برای فعالیت ضددوپینگ تنظیم نموده و تلاش‌های سازمان‌های ورزش و دست‌اندرکاران امر را هماهنگ کند. در سال 1999 کمیته بین المللی المپیک در این امر پیشگام شد و آژانس جهانی ضددوپینگ[(WADA) World Anti-Doping Agency ] تأسیس شد.
در حقیقت، در تمام طول تاریخ تعدادی از ورزشکاران در پی یک معجون جادویی بوده‌اند که به آن¬ها توان مضاعف ببخشد و کمک کند تا سریع‌تر به کارآیی مناسب برسند یا در شرایطی نظیر وقوع آسیب یا بیماری، انجام رقابت را برای آن¬ها میسر سازند.

تعریف دوپینگ
در مورد واژه‌شناسی کلمه دوپینگ نظرات جالبی وجود دارد. بر اساس یکی از آنها این واژه از dop مشتق گردیده است. لغت dop به نوعی نوشیدنی الکلی اطلاق می‌شد که به عنوان محرک در آیین‌های قبیله‌ای آفریقای جنوبی در طی قرن هجدهم به‌کار می‌رفت. نظر دیگر آن است که این واژه احتمالاً از لغت آلمانی doop (نوعی سس غلیظ) گرفته شده که در فرهنگ محاوره‌ای آمریکایی برای توصیف چگونگی بیهوش کردن قربانیان توسط سارقین با استفاده از مخلوط تنباکو و دانه‌های یک گیاه خاص وارد شد که این ترکیب باعث ایجاد حالت خواب‌آلودگی، گیجی و توهم می‌شد.
اگرچه در نظر اول ممکن است تعریف دوپینگ ساده به‌نظر برسد، ولی واقعیت آن است که هنوز در مورد تعریف جامع و کاملاً پذیرفته‌شده آن در بین مربیان، ورزشکاران و دست‌اندرکاران ورزشی اتفاق نظر وجود ندارد. بنابراین دوپینگ از جنبه‌های مختلف تعریف شده است. به‌هرحال امروزه آژانس جهانی ضد دوپینگ (WADA) به عنوان متولی اصلی کنترل دوپینگ تعریف زیر را ارایه داده است که بر مبنای آن دوپینگ را به‌عنوان وقوع یک یا چند تخلف از قوانین ضددوپینگ به شرح ذیل قلمداد می‌کند:
- وجود یک ماده غیرمجاز یا متابولیت‌ها یا نشانگرهای آن در نمونه اخذ شده از ورزشکار
- استفاده یا اقدام به استفاده از یک ماده یا روش غیرمجاز
- امتناع، غیبت يا طفره رفتن از شركت در نمونه‌گيري بدون دلايل قانع‌كننده، پس از دريافت حكم نمونه‌گيري بر اساس قوانين اجرايي نهاد مجاز نمونه‌گير
- در اختيار قرار ندادن اطلاعات لازم در مورد محل دسترسی به ورزشکار جهت نمونه‌گيري خارج از مسابقات نظیر عدم اعلام محل حضور يا غيبت از نمونه‌گيري
- دستکاری، يا اقدام به دستکاری در هريك از مراحل كنترل دوپينگ
- در اختیار داشتن مواد و روش‌هاي ممنوعه
- داد و ستد هرگونه ماده یا روش ممنوعه
- تجويز و يا قصد تجويز يك ماده يا روش ممنوعه به ورزشكاران. همچنین معاونت، تشويق، حمايت، همدستي، سرپوش‌گذاری یا هرگونه مشاركت براي تخلف و حتی تلاش براي تخلف از قوانين مبارزه با دوپينگ.


دکتر فرزین حلب چی
متخصص پزشکی ورزشی

تاريخ  ارسال:چهارشنبه 13 شهريور 1392 - 11:50

کد:10169-1403