اثرات منفی کاهش وزن

امروزه کاهش وزن یکی از چالش های مهم همه ورزشکاران می باشد. بخصوص ورزشکاران رشته های دارای رده های وزنی مانند کشتی، تکواندو، وزنه برداری و.... بیشتر درگیر به وزن رسیدن به موقع هستند. این موضوع در بسیاری از موارد هم منجر به عوارض جسمی و روانی برای ورزشکار و هم در مواردی منجر به حذف ورزشکار از یک دوره مسابقات شده در این نوشتار تعدادی از عوارض کاهش وزن غیرعلمی و غیراصولی بیان می گردد.

کاهش حجم پلاسما و حساسیت به گرما
در مطالعه ای ثابت شده است دهیدراسیون اثر چشمگیری برروی حجم پلاسما دارد.
( 8/3 % کاهش وزن بدن با این روش منجر به 5/7 % کاهش حجم پلاسما شده است) یا در آزمایش دیگری 6% کاهش وزن بدن با این روش منجر به 11% کاهش حجم پلاسما شده است)
در مجموع می توان گفت دهیدراسیون سریع همراه با افزایش فعالیت در محیط گرم منجر به کاهش توانایی بدن جهت تعریق شده و در نتیجه خطر آسیب های گرمایی را بالا می برد و حتی در مواردی هم مرگ گذاشته شده است.

اختلالات شناختی
اغلب افراد در طی دوران کاهش وزن شدید در رژیم غذایی بسیار سخت، از لحاظ فکری دارای کارایی حداکثر نمی باشند
حتی کاهش وزن های کوتاه مدت اثرات منفی برروی توانایی شناختی و فکری افراد دارد
در کشتی گیران در یک ورزش یکسان، سختی ورزش برای افرادی که رژیم می گرفته اند بالاتر بوده است و میزان سختی ورزش 7% بالاتر بوده است.
همچنین اختلالات mood ، ( استرس بالاتر، عصبانیت، خستگی و گیجی ) و اختلال حافظه کوتاه مدت دیده شده است.
همه اختلالات فوق بعد از 72 ساعت به حالت عادی برمی گردد.
اینکه رژیم غذایی خاصی بتواند بهبود موارد فوق را تسریع ببخشد مشخص نمی باشد.

وضعیت تغذیه ای
رژیم غذایی ورزشکاران که می خواهند بطور سریع کاهش وزن داشته باشند از لحاظ مواد غذایی ویژه بسیار پائین می باشد.
یک بار تلاش جهت کاهش وزن منجر به مشکل خاص در وضعیت تغذیه ای نمی شود اما در موارد کاهش وزن مکرر طی یک فصل منجر به اختلال در وضعیت تغذیه ای می گردد
یک مطالعه نشان داده است که پره آلبومین سرم یک معیار وضعیت پروتئین در طول فصل می باشد.

Bone ( استخوان)
یک رژیم غذایی 4 روزه، منجر به 40- 50% کاهش در مارکرهای استخوانی در خانم ها می گردد.
البته حتی یک رژیم یک روزه هم منجر به اختلالات مارکرهای استخوانی شده است و مارکرهای سرمی را 27- 20% تغییر داده است.
خانم ها بخصوص در برابر تغییرات استخوانی مستعد آسیب می باشند.


کارائی ورزشکار
ورزشکارانی که با تمرینات استقامتی بمدت یک هفته، کاهش وزن داشته اند اگر به میزان g/kg 8/0پروتئین استفاده کنند، پروتئین از دست می دهند، اما اگر به میزان 2 برابر RDA (g/kg 6/1 ) استفاده کنند در بالانس پروتئینی خواهند بود.
کشتی گیران، کاهش در افزایش حجم عضلانی و همچنین کاهش هورمون رشد در فصل مسابقات داشته اند، اما این میزان در فصل تعطیلات به سطح عادی برگشته است و این کاهش وزن حاد اثر قابل توجهی روی رشد خطی فرد نداشته است. البته کاهش وزن مزمن در طی یک دوره 2 ساله بروروی رشد قدی در ژیمناستیک کارها اثر منفی داشته است اما در شناگران اثر منفی نداشته است.

در مجموع می توان گفت:
کنترل وزن و کاهش وزن شدید در ورزشکاران جوان در دراز مدت برروی رشد آنها اثر منفی می گذارد
کاهش وزن تکرار شونده در یک فصل احتمالاً باعث ممانعت رشد بافت بدون چربی ( بافت عضلانی ) می شود البته در ورزشکاران مسن تر نشان داده شده که در دوران تعطیلات این بافت بدون چربی بازیابی شده است.

متابولیسم پایه
ورزشکارانی که کاهش و افزایش وزن مکرر داشته اند متابولیسم پایه پایین تری داشته اند البته اینکه این کاهش اثر دائمی داشته باشد، اثبات نشده است و مشخص نیست که این کاهش در دوران تعطیلات اولیه ادامه داشته باشد
در ورزشکارانی که متابولیسم پایه پایین گزارش شده است کاهش سطح تیروکسین سرمی وجود داشته است.
اثرات کاهش وزن برکارایی ورزشکار به روش های کاهش وزن وابسته است. اثرات منفی کاهش وزن بر کارایی هوازی از طریق دهیدراسیون (کم آبی) ثابت شده اما اثرات آن روی قدرت عضلانی و Power ثابت نشده است
همچنین محدودیت دریافت انرژی منجر به کاهش قدرت می شود
اضافه کردن محدودیت انرژی به دهیدراتاسیون منجر به اثرات منفی بیشتری برروی قدرت عضلانی می شود
در پایان باید گفت
کاهش وزن در محدوده 5% و بالاتر منجر به کاهش کارایی ورزشکاران بویژه دوهای سرعت با شدت بالا می گردد
کاهش وزن مکرر در طی یک فصل منجر به کاهش کارایی ورزشکاران ثانویه محدودیت رشد بافت بدون چربی می باشد
نکته جالب توجه اینکه بسیاری از ورزشکاران اعتقاد دارند که کاهش وزن بر کارایی آنها اثر منفی دارد.

دکتر پورغریب
مسئول کمیته آموزش
هیأت پزشکی ورزشی استان تهران

تاريخ  ارسال:سه شنبه 18 دي 1392 - 10:36

کد:10213-1403