نقش ورزش در کاهش استئوپرز

استئوپرز یک بیماری خاموش و قابل پیشگیری است که با کاهش توده استخوانی و زوال بافت میکروسکوپی استخوان همراه است. اقدامات پیشگیرانه شامل تغذیه مناسب، ورزش و در بعضی از موارد استفاده از دارو است. عوامل ژنتیکی و محیطی و جنسیت در بروز این بیماری موثر است، تا سن 30 سالگی بازسازی استخوان از تخریب استخوان سرعت بیشتری دارد و استخوان ها با با فت های استخوانی تازه تر مرتب تقویت می شوند ولی از 30 سالگی به بعد میزان کاهش توده استخوانی به ازاء هر سال 5/0 تا یک درصد است و تجمع این کمبود ها در طول زمان مسئول کاهش توده استخوانی و بروز استئوپرز و ایجاد شکستگی استخوان است. در خانم ها در سنین یائسگی بعلت کمبود استروژن سرعت از دست رفتن توده استخوانی افزایش می یابد استئوپرز در زنان ورزشکار که تمرینات سنگین می کنند بهمراه اختلالات تغذیه و قطع قاعدگی ( آمنوره) باعث بروز سندروم سه گانه زنان ورزشکار می شود.
عوامل خطرساز استئوپرز شامل: جنس مونث لاغری مفرط و کوچکی جثه، سن بالا، سابقه خانوادگی، یائسگی، تستسترون پایین در مردان نژاد سفید، زندگی کم تحرک، رژیم غذایی کم کلسیم، سوء تغذیه، دخانیات، الکل، بی اشتهایی عصبی، مصرف بعضی داروها مثل کورتون و داروهای ضدتشنج وکمبود ویتامین D است.
راه تشخیص استئوپرز با اندازه گیری تراکم استخوان است که در موارد زیر توصیه می شود:
1. دوران یائسگی
2. سابقه شکستگی استخوان در افراد مسن بخصوص والدین
3. مصرف دخانیات والکل
4. بزرگسالانی که از مشکلات استخوانی مزمن رنج می برند
معیارهای تشخیصی در اندازه گیری تراکم استخوان Z.Score و T.Score است.
Z.Score تراکم استخوان فرد نسبت به متوسط تراکم استخوان سایر افراد همسال و همجنس و هم نژاد است.
T.Score تراکم استخوان فرد نسبت به متوسط تراکم استخوان افراد جوان بزرگسال نرمال است. اگر T.Score از 1+ تا 1- باشد نرمال است.
اگر بین 1- و 5/2- باشد استئوپنی مطرح است و اگر از 5/2- کمتر باشند استئوپرز تشخیص داده می شود.
تظاهرات بالینی استئوپرز اکثراً بصورت شکستگی استخوان بخصوص در مناطق دیستال استخوان رادیوس و ستون فقرات و ابنتوتروکانتریک و گردن فمور است. شکستگی گردن ران ناتوان کننده ترین تظاهر بالینی استئوپرز است و فقط 40% افراد حالت اولیه خود را باز می یابند و اکثراً ناتوان می شوند.
درمان:
تمرکز اصلی باید روی اقدامات پیشگیری کننده باشد. داروها بردو دسته اند. عده ای کاهش باز جذب استخوانی می دهند و عده ای افزایش ساخت توده استخوانی داروهایی که بازجذب استخوان را کند می کند. پس از 2 تا 3 سال درمان، افزایش توده استخوانی را به حد قابل قبولی می رسانند و با ادامه درمان وضعیت بیمار ثبات می یابد. از این دسته داروها می توان به Miacalcin- Alendronale- Permarin اشاره کرد البته به خاطر عوارض استروژن در زنان Permarin کمتر استفاده می شود بهراه داروهای فوق مصرف کلسیم و ویتامین D توصیه می شود.



نقش ورزش در پیشگیری و درمان استئوپرز حائز اهمیت است زیرا ورزش علاوه بر افزایش توده استخوانی خطر سقوط را در سالمندان کاهش می دهد ورزش در سه دهه اول زندگی باعث افزایش بافت استخوان و در دهه 4 به بعد باعث کاهش بازجذب استخوان می شود ورزش همچنین با تغییر ساختاری استخوان باعث افزایش قطر استخوان می شود که خود در جلوگیری از شکستگی اهمیت دارد. البته از طرفی ورزش سنگین باعث آمنوره می شود که خود به ایجاد استئوپرز کمک می کند بنابراین برنامه ورزشی در سنین متفاوت با اهداف درمانی یا پیشگیرانه فرق می کند.
تمرینات ورزشی جهت پیشگیری از استئوپرز:
در کودکان و نوجوانان ورزش هایی مثل ژیمناستیک، باله، پرش و همچنین تمرینات مقاومتی توصیه می شود. بازی های دارای پرش مثل دویدن، فوتبال و بسکتبال نیز بسیار مفید است. که این تمرینات با شدت متوسط تا شدید می تواند انجام شود و نیم ساعت تا یک ساعت در روز سه بار در هفته می تواند کافی باشد در بزرگسالان تمرینات استقامتی همراه با تحمل وزن مثل دویدن آرام، تمرینات روی پله، تنیس همچنین والیبال و بسکتبال و کار با وزنه در حد متوسط تا شدید می توااند مفید باشد. انجام 60- 30 دقیقه ورزش های ترکیبی استقامتی و مقاومتی 4 تا 3 بار در هفته کافی است.
در سالمندان پس از انجام تست ورزش در صورت امکان و با در نظر گرفتن شرایط ایمنی می توانند ورزش های استقامتی و مقاومتی و تمرینات تعادلی را انجام دهند ولی در حد متوسط و تکرار کمتر نسبت به بزرگسالان البته در همه گروهها گرم کردن و سرد کردن و انجام تمرینات کششی قبل و پایان تمرینات ضروری است کلاً ورزش های همراه با تحمل وزن و تمرینات مقاومتی مفیدتر است.


دکتر هما عابدی فر
نایب رئیس بانوان
هیأت پزشکی ورزشی استان تهران

تاريخ  ارسال:شنبه 24 اسفند 1392 - 13:38

کد:10246-1403